"ΝΗΣΙΔΕΣ": 8 έτη πορείας - 16 τεύχη ανθοφορίας

Εκδήλωση "ΝΗΣΙΔΩΝ" στο Δέντρο, 30/6/2017 / Κολάζ

[Φωτογραφίες: Αναστασία Ηρακλείδου Δρελιώση]

Φίλες και φίλοι, κυρίες και κύριοι, σας ευχαριστούμε θερμά για τη σημερινή σας παρουσία εδώ, στον πάντοτε φιλόξενο χώρο του νέου Δέντρου. Το αποψινό γεγονός της παρουσίασης του ολοκαίνουργιου τεύχους του περιοδικού τέχνης και λόγου «ΝΗΣΙΔΕΣ» δίνει την ευκαιρία για δύο διαδοχικές, συμπληρωματικές μορφές εορτασμού:

Ως πρώτη μορφή πλάγιας μικρής γιορτής θα μπορούσαν να αποτελέσουν ορισμένες σκέψεις που γεννά η πορεία του περιοδικού μας από το αφετηριακό μέχρι το νεογέννητο, 16^ο τεύχος μας. Αυτό το πρώτο σκέλος, με την άδειά σας, θα επιχειρήσω να διανύσω με τη βοήθεια μίας γενικής επισκόπησης των δεδομένων που αφορούν την εκδοτική μας δραστηριότητα κι ενός παράλληλου, σύντομου κατ΄ ανάγκην, πλην διόλου επιφανειακού αναστοχασμού πάνω στα πολιτιστικά μας πεπραγμένα.

Ως δεύτερη μορφή εορτασμού θεωρείστε την ομιλία της ποιήτριας και συνεργάτιδος μας, ήδη από το τ. 5 των Νησίδων, κας Τασούλας Καραγεωργίου, η οποία θα μας μιλήσει για το πρόσφατο βιβλίο της «Ναυαγού τάφος ειμί: επιτύμβια επιγράμματα από την Παλατινή Ανθολογία» σε δική της επιλογή και μετάφραση από το έβδομο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας. Είμαστε ολότελα ευγνώμονες στην κα Καραγεωργίου για την ανταπόκρισή της στο κάλεσμα μας.

8 χρόνια μάς ενώνουν, φίλες και φίλοι, με τον Ιούνιο του 2009, όταν στον ίδιο ακριβώς χώρο, στην ταράτσα του βιβλιοπωλείου «Το Δέντρο», ο Γιάννης Ηρακλείδης, ο Δημήτρης Κόκκινος και ο ομιλών, ανακοινώναμε την ίδρυση των Νησίδων και την συνακόλουθη κυκλοφορία του 1^ου μας τεύχους. Θέλοντας να αποσαφηνίσουμε το στίγμα των προθέσεων μας, σημειώναμε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

"Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε μία μόνον λέξη το όλο μας εγχείρημα, θα ήταν η λέξη ‘ομορφιά’. Αν μας υποχρεώνατε δε, να συντομέψουμε την ήδη μονολεκτική μας απόκριση σε ένα μόλις σημείο στίξης, θα ήταν ένα ερωτηματικό!

Αυτό το ερωτηματικό γύρω από την ομορφιά προσδιορίζει επακριβώς τις συντεταγμένες, όπου χαρτογραφήθηκαν οι Νησίδες."

Μεγάλη υπόθεση, καλοί μας φίλοι, αυτό το ερωτηματικό. Τόσο μεγάλη που αναβαθμίζει αδιάκοπα το περιεχόμενο της ίδιας της ομορφιάς, όποια κι αν είναι η κοιτίδα προέλευσής της – ως μιας οντότητας εν κινήσει, κι όχι ως μίας στατικής αντικειμενικά και δογματικά οριοθετημένης κατάστασης.

Σε αυτά τα 8 χρόνια το ερωτηματικό και τα γοργόφτερα, πλην ακούραστα, δαιμόνια του, οφείλω να ομολογήσω, πως μας κράτησαν σε εκείνη την πνευματική επαγρύπνηση, προκειμένου η ποσοτική διαστολή της ύλης και των συνεργατών του περιοδικού να μην απολέσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που χρειάζονται για να υπηρετηθεί γόνιμα και πρισματικά η αυτού μεγαλειότητα της ομορφιάς.

Αυτή είναι, εξάλλου, και η αιτία που δεν ενδώσαμε στις ευκολίες της πληθωριστικής εκδοτικής συμπεριφοράς. Δεν επισπεύσαμε λχ την κυκλοφορία μας σε περισσότερα από 2 ή 3 τεύχη ανά έτος. Κυκλοφορούσαμε παρά μόνο όταν είχαμε «ήχο και υλικό» άξιο δημοσίευσης. Όταν αυτό δεν συνέβαινε, αραιώναμε την παρουσία μας στο μέτρο πάλι του αναγκαίου.

Εδώ εντοπίζεται και η βασική εξήγηση για το ότι, ενώ μεγαλώσαμε με την πάροδο του χρόνου ως συντακτική ομάδα, με την προσθήκη της ποιήτριας και κριτικού Αναστασίας Ζέππου και της μεταφράστριας Γεωργίας Ζακοπούλου, διαφυλάξαμε ως κόρη οφθαλμού, τόσο το θεμελιώδες δικαίωμα όλων μας στην διαφωνία, όσο και την υψηλότερη αυτού αρετή που συνίσταται στην συστηματική μεταξύ μας ζύμωση, με όρους αναλυτικού και συνθετικού πνεύματος. Διότι, ας μην το αφήσουμε αυτό στην άκρη επιπόλαια: ποια είναι η αναγκαία προϋπόθεση που καθιστά την διαφωνία ζωντανό και δημιουργικό κύτταρο και όχι μιαν ακόμη ατομοκεντρική πιρουέτα, αν όχι η αναλυτική κι έπειτα συνθετική ικανότητα ενός συλλογικά μανθάνοντος και δράττοντος οργανισμού;

Νησίδες, τεύχη 1-10 / Κολάζ

Ακολουθώντας την μέθοδο που θα μπορούσε να ονομαστεί και με μία ελαφριά δόση χαριτολογίας «η των αριθμών επίσκεψις» - καταγράφουμε, για την περίοδο της εκδοτικής μας παρουσίας, τα ακόλουθα δεδομένα: 8 έτη κυκλοφορίας, 16 τεύχη (τα οποία είναι, σημειωτέον, ρεκόρ στην ακτίνα της τοπικής παραγωγής, αν σκεφτούμε, πως, για το νησί της Ρόδου από το 1947 κι εντεύθεν, κανένα περιοδικό λόγου δεν μακροημέρευσε πέρα του 14^ου τεύχους), 2.542 τυπωμένες σελίδες, άνω των 250 συνεργατών – μεταξύ των οποίων: 63 ποιητές, 49 πεζογράφοι, 20 δοκιμιογράφοι και μελετητές, 12 μεταφραστές, 14 κριτικοί λογοτεχνίας, 34 εικαστικοί δημιουργοί και φωτογράφοι.

Κάθε περιοδικό είναι οι άνθρωποί του: οι δημιουργοί και οι αναγνώστες του. Και είναι αλήθεια, πως οι Νησίδες επένδυσαν την υπόστασή τους κι όχι απλώς το όνομά τους στον πληθυντικό αριθμό. Πληθυντικού αριθμού είναι, άλλωστε, φίλες και φίλοι, και η εξήγηση που μπορεί να αποδοθεί στην αντοχή που επιδεικνύουμε ως περιοδικό στο πολιτικό και πολιτισμικό περιβάλλον, που συνοψίζει ο όρος «κρίση».

Είναι κάτι παραπάνω από κοινή παραδοχή, ότι η εκδοτική μας ωρίμανση συμπίπτει χρονικά με το σπάσιμο σωρείας θρυαλλίδων, -φουσκών κατά το δημοσιογραφικό κοινώς λεγόμενο- που δεν περιορίζονται μόνον στο πολιτικό ή το χρηματοπιστωτικό πεδίο. Πέρα από τις βαθιές αλλαγές που έχει υποστεί ο εκδοτικός χώρος –ενδεικτικά: το 40% του κύκλου εργασιών της ελληνικής βιβλιαγοράς έπεσε άρδην με την υπογραφή του 1^ου μνημονίου – φαντάζεστε τώρα που βρισκόμαστε σήμερα, βιώνοντας το 4^ο!– παρατηρούμε, πως ο ανθρωπολογικός τύπος που βρίσκεται πίσω, τόσο από τον δημιουργό, όσο και από τον αναγνώστη, για την περίοδο της κρίσης, έχει υποστεί σημαντικές μετατοπίσεις που δεν θα ήταν δυνατόν να περάσουν απαρατήρητες, τόσο από τον σχεδιασμό των τευχών μας, ένα προς ένα, όσο και από το απευθείας περιεχόμενο ορισμένων στηλών μας: με την ενίσχυση των σελίδων, φερ’ ειπείν, που σχολιάζουν την τοπική, όσο και την ευρύτερη ελληνική σύγχρονη κατάσταση.

Όσο κι αν ηχεί σαν οξύμωρο σχήμα, η κρίση απενοχοποίησε έως ένα σημαντικό βαθμό τις από πριν δυνάμεις αδράνειας του πολιτικού και καλλιτεχνικού μας βίου –περιττεύει, άραγε, να πούμε πως δεν έχει δύσει ακόμη ο λεγόμενος μεταπολιτευτικός κύκλος; Από την άλλη, ας παραδεχτούμε το ίδιο σθεναρά, πως η κρίση αντάμειψε όσους δεν συνθηκολόγησαν ή σαγηνεύτηκαν από την διάχυτη μόδα της αποκαρδίωσης και του παραπόνου, με νέες κοιτίδες υψηλής, όσο και επίμοχθης δημιουργικότητας.

Εδώ πάλλεται και το μείζον, κατά τη γνώμη μου, παράδοξο των ημερών μας: το παλαιό παραμένει ακάθεκτο – και το καινούργιο αναπνέει με καθόλου μικρή ένταση λίγο προτού απαλλαγεί από τον σιγαστήρα της υπομονής του.

Εμείς ως Νησίδες, ομολογώ, πως δεν μας ταίριαξε εξ αρχής αυτός ο ιδιότυπος σιγαστήρας – ούτε στην διαχείριση του υλικού που αφορά τη διαχρονία και τη συγχρονία του τόπου μας, της Ρόδου και των Δωδεκανήσων, ούτε ανιχνεύοντας τα ευρύτερα εγχώρια και ξενόγλωσσα αισθητικά ρεύματα. Γι’ αυτό κάθε μας τεύχος είναι, κατά το μέτρο των προθέσεών μας, ισοσταθμισμένο μεταξύ του εδώ και του άλλου: θέλοντας να αναδείξουμε τη φωνή του εδώ και του αλλού ισοδύναμα και με την αυτή διαύγεια.

Κάτι τέτοιο απεικονίζεται ευδιάκριτα και στο τελευταίο μας τεύχος – όπου ποιητές και συνεργάτες μας ήδη από το 1^ο κιόλας τεύχος, όπως λχ η Εριφύλλη Κανίνια, ο Σουλεϊμάν Αλάγιαλι, που ζουν και δημιουργούν στην Ρόδο, παρουσιάζουν νέα τους έργα πλάι με τον  Πέτρο Πολυμένη (επίσης ποιητή του 1^ου μας τεύχους), τη Φαίδρα Μπακούλη και τον Δήμο Κερασίδη, που διαμένουν και συγγραφικά δρουν εκτός Δωδεκανήσου. Πλάι τους, στα της πεζογραφίας, ο νέος εντόπιος πια συγγραφέας Αργύρης Κόσκορος και η εκ Πρεβέζης, Αλεξία Μπουκουβάλα, και οι δύο μέλη του Εργαστηρίου δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής «Το Κοχύλι».

Εξ ου και σημαντικό χώρο καταλαμβάνουν στις αντίστοιχες ολοένα πιο ενισχυμένες στήλες μας, μεταφράσεις που δημοσιεύονται από τον χώρο της ισπανόφωνης λογοτεχνίας: έργα του Χόρχε Ερνάντες, του Χάιμε Χιλ ντε Μπιέντμπα, του Οκτάβιο Παζ και του Λούις Θερνούδα, δημοσιεύονται στο νέο μας τεύχος με την φιλολογική επιμέλεια και το μεταφραστικό κύρος του Κωνστανίνου Παλαιολόγου και τον Νίκου Πρατσίνη, μεταξύ άλλων, αντιστοίχως.

Για τους ίδιους λόγους θα άξιζε να σταθούμε στις σελίδες των Νησίδων με κείμενα που φύονται από τις εκδηλώσεις που συνδιοργανώνουμε, κατά τα τελευταία έτη, με εξίσου δραστήριους επιστημονικούς και πολιτιστικούς φορείς, όπως είναι ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Δωδεκανήσου ή το ΔΚΣΜ Ρόδου. Είναι πολύ σημαντικό για τους κύκλους εργασιών μας να αποτυπώνεται ο άλλοτε δοκιμιακός-ερευνητικός κι άλλοτε καλλιτεχνικός λόγος μελετητών και δημιουργών – καλεσμένων μας από άλλα μέρη της Ελλάδας.

Η ομιλία του καθηγητή του ΕΚΠΑ, Ευριπίδη Γαραντούδη, που δημοσιεύουμε στο τ. 16 με τίτλο «Το βίωμα της ιθαγένειας ή της εντοπιότητας στην ελληνική μεταπολεμική και μεταπολιτευτική ποίηση» ανήκει σε αυτή τη σειρά μελετών που επιχειρούν να αναμετρηθούν με μία διάσταση του λογοτεχνικού παρελθόντος και παρόντος, την οποία αξιολογούμε ως κομβική των θεματικών μας αναζητήσεων: την προβληματική του τόπου στα έργα παλαιότερων και σύγχρονών μας ποιητών και πεζογράφων.

Νησίδες, τεύχη 10-16 / Κολάζ

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα δημοσίως να εκφράσω το καλωσόρισμα της συντακτικής μας ομάδας προς τους νεότερους συνεργάτες μας: την Αριάδνη Καβαλιέρου, την Βάσια Πασάλη, τον καθηγητή-αρχιτέκτονα Γιώργο Τζιρτζιλάκη και την καθηγήτρια-εικαστικό Φλωρεντία Οικονομίδου, οι οποίοι πλάι με τους παλαιότερους και σταθερούς συνεργάτες μας, όπως είναι η Όλγα Κομιζόγλου, η Αγγελική Βασιλοπούλου και ο Κ. Ν. Φιλίππου, εμπλουτίζουν τις στήλες των Κυμματισμών, των Θεατρικών ανταποκρίσεων, των Τοποσήμων, της Αρχιτεκτονικής και του ανά τεύχους Εικαστικού μας Λευκώματος. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά.

Εξίσου θερμές ευχαριστίες αναλογούν στο Ίδρυμα Σταματίου που παρουσιάζει στο Υστερόγραφό μας, το εκτενές κοινωφελές και πολιτιστικό πρόγραμμά του, αλλά και στην αποψινή μας καλεσμένη, την ποιήτρια, φιλόλογο και μεταφράστρια, κα Τασούλα Καραγεωργίου, τη συνομιλία της οποίας για το τελευταίο της έργο με τον έγκυρο κριτικό λογοτεχνίας κο Αλέξη Ζήρα, δημοσιεύουμε στην καρδιά του νέου μας τεύχους.

Πιο πολύ θα ήθελα να ευχαριστήσω, εκ μέρους όλων, τον Λευτέρη Καβαλιέρο, την ψυχή του βιβλιοπωλείου Το Δέντρο, για τη πολύπλευρη συνδρομή του στα του περιοδικού όλα αυτά τα χρόνια, καθώς κι εσάς, τους καλούς μας φίλους και αναγνώστες, που με την παρουσία σας σε κάθε εκδήλωσή μας, μα κυρίως με την μεταμόρφωση της τυπωμένης μας ύλης σε οξυγόνο της νόησης και της φαντασίας – εμψυχώνετε κάθε βήμα της 8ετούς μας πλέον διαδρομής.

Σας ευχαριστούμε με το ανάλογο κέντρισμα του λογισμού και του ανοιχτού μας ονείρου!

Πάνος Δρακόπουλος

30 Ιουνίου 2017